Kireçlenme, tıbbi adıyla osteoartrit, eklemlerdeki kıkırdak dokusunun zamanla yıpranması sonucu ortaya çıkan, ilerleyici ve kronik bir eklem hastalığıdır. Özellikle diz, kalça, el parmakları ve omurga eklemleri sık etkilenir. Dünya genelinde 50 yaş üstü bireylerde en sık görülen eklem rahatsızlığıdır ve yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Kireçlenme Nasıl Oluşur?

Eklemleri kaplayan kıkırdak, hareket sırasında kemik uçlarının birbirine sürtünmesini engeller. Ancak yıllar içinde kıkırdak incelir ve aşınır. Sonuçta:

. Kemikler doğrudan temas eder,

. Sürtünme artar,

. Eklemde ağrı, şişlik ve sertlik meydana gelir.

İleri evrelerde eklemde kemik çıkıntıları (osteofitler) oluşur ve hareket kabiliyeti kısıtlanır.

Kireçlenme Belirtileri

. Ağrı: Aktiviteyle artar, istirahatle azalabilir.

. Sertlik: Özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kalındığında.

. Hareket kısıtlılığı: Merdiven çıkarken, çömelirken veya yürürken zorlanma.

. Şişlik ve sıcaklık: Eklem çevresinde ödem olabilir.

. Çıtırtı sesi (krepitasyon): Hareket sırasında eklemden gelen ses.

Kireçlenme Risk Faktörleri

. Yaşlanma

. Kadın cinsiyet (menopoz sonrası daha sık)

. Fazla kilo

. Eklem yaralanmaları

. Ailesel/genetik yatkınlık

. Eklemleri zorlayan meslekler ve sporlar

Tanı Nasıl Konur?

. Fizik muayene: Eklemde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı saptanır.

. Röntgen: Eklem aralığında daralma, kemik çıkıntıları görülür.

. MRG: Erken dönem değişiklikleri gösterebilir.

. Kan testleri: Başka romatizmal hastalıkların ayırıcı tanısında kullanılır.

Tedavi Yaklaşımları

 Tıbbi Tedaviler

. Ağrı kesici ve anti-inflamatuar ilaçlar

. Eklem içi kortizon veya hyalüronik asit enjeksiyonları

. Fizik tedavi ve rehabilitasyon

. İleri vakalarda cerrahi (eklem protezi)

 Öneriler

Kireçlenme ile yaşamayı kolaylaştırmak için evde bazı basit önlemler alınabilir.

Günlük Yaşamda Dikkat Edilmesi Gerekenler:

. Kilo kontrolü: Fazla kilo diz ve kalça eklemlerine en büyük yükü bindirir.

. Düşme riskine karşı önlem: Evi düzenli tutmak, halı kaydırmazlar kullanmak gibi önlemler almak

. Ayakkabı seçimi: Ortopedik, yumuşak tabanlı ve destekleyici ayakkabılar tercih edilmeli.

. Merdiven ve çömelmeden kaçınma: Diz eklemlerini zorlamamak için alternatif hareketler seçilmeli.

Egzersizler

. Düşük etkili sporlar: Yürüyüş, yüzme, sabit bisiklet eklemleri korur.

. Kas güçlendirme: Diz ve kalça çevresi kasların güçlenmesi, ekleme binen yükü azaltır.

. Esneme hareketleri: Hareket kısıtlılığını önler.

Sıcak ve Soğuk Uygulama

. Sıcak uygulama: Kas gevşemesi ve sertliğin azalması için. (Ör. sıcak duş, sıcak su torbası)

. Soğuk uygulama: Eklemde ani ağrı ve şişlik olduğunda buz torbası ile.

Beslenme Önerileri

. Omega-3 yağ asitleri: Somon, uskumru, ceviz, keten tohumu iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir.

. D vitamini ve kalsiyum: Süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler ve güneş ışığı kemik sağlığı için önemlidir.

. Antioksidanlar: Renkli sebze ve meyveler (özellikle C vitamini açıcından zengin olanlar) kıkırdak sağlığını destekler.

. Aşırı şeker ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak: İltihap sürecini tetikleyebilir.

Evde Yapılabilecek Basit Uygulamalar

. Eklem üzerine fazla yük bindirmemek için baston veya yürüteç kullanmak.

. Uzun süre ayakta kalmaktan kaçınmak.

. Otururken dizleri çok bükmemek, bacak bacak üstüne atmamak.

. Diz üstünde namaz kılmak yerine sandalyede oturarak kılmak (diz kireçlenmesi olanlar için faydalı olabilir).

. Gün içinde kısa süreli dinlenme aralıkları vermek.

Sonuç

Kireçlenme, tamamen engellenemese de doğru yaşam alışkanlıkları, egzersiz ve evde uygulanabilecek destekleyici yöntemlerle kontrol altına alınabilir. Erken dönemde alınan önlemler hem ağrıyı azaltır hem de eklem sağlığını koruyarak yaşam kalitesini artırır.

Unutmayın: Şikayetleriniz günlük yaşamınızı etkilemeye başladıysa mutlaka bir ortopedi veya fizik tedavi uzmanına başvurmanız gerekir.