Epilepsi, beyindeki anormal elektriksel aktiviteler sonucu gelişen ve tekrar eden nöbetlerle seyreden bir sinir sistemi hastalığıdır. Dünya genelinde her 100 kişiden 1’ inde görülebilecek kadar yaygın olan epilepsi, doğru tanı ve tedaviyle kontrol altına alınabilir bir hastalıktır.
Epilepsi Neden Olur?
Epilepsi, doğuştan ya da sonradan gelişebilir. Nedenleri arasında:
. Doğum travmaları, zor doğumlar
. Genetik yatkınlık
. Beyin tümörleri
. İnme(felç) sonrası gelişen beyin hasarları
. Travmatik beyin yaralanmaları
. Yüksek ateşli havaleler (özellikle çocuklukta)
. Enfeksiyonlar (menenjit, ensefalit gibi) yer alır.
Bununla birlikte birçok hastada altta yatan net bir neden bulunamayabilir (idiopatik epilepsi).
Epilepsi Belirtileri ve Nöbet Türleri
Epilepsi nöbetleri kişiden kişiye farklı şekillerde görülebilir. En yaygın nöbet türleri şunlardır:
. Jeneralize tonik- klonik nöbet: Bilinç kaybı, kasılmalar ve yere düşme ile karakterizedir.
. Absans nöbeti: Özellikle çocuklarda sık görülür. Kısa süreli dalma veya boşluğa bakma şeklindedir.
. Parsiyel (fokal) nöbet: Vücudun sadece bir kısmında kasılma, istemsiz hareket ya da duyu değişiklikleri olabilir.
. Miyoklonik nöbet: Kaslarda ani sıçramalar şeklinde görülür.
. Atonik nöbet: Kas tonusunun aniden kaybolmasıyla hasta düşebilir.
Epilepsili Bireylerde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Epilepsi hastalarının günlük yaşamlarında dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalar vardır:
- İlaç Kullanımı ve Düzenli Takip
. Epilepsinin temel tedavisi ilaçlardır. Nöroloji uzmanı tarafından verilen antiepileptik ilaçlar, düzenli ve saatinde alınmalıdır.
. İlaç dozunun atlanması, nöbetleri tetikleyebilir.
. Kan ilaç düzeylerinin(örn.valproik asit. Karbamazepin vb.)düzenli aralıklarla kontrol edilmesi önemlidir.
- Kan Tahlilleri ve Genel Sağlık Takibi
. Epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, karaciğer fonksiyon testlerini, kan hücre sayımını ve vitamin- mineral düzeylerini etkileyebilir.
. Düzenli olarak şunlar kontrol edilmelidir:
- KCFT (ALT,AST)
- Tam kan sayımı (hemogram)
- Sodyum, kalsiyum, magnezyum düzeyleri
- B12 ve folik asit
- İlaç düzeyler( valproik asit, fenitoin vb.)
- Beslenme Önerileri
. Bazı epilepsi türlerinde ketojenik diyet(yüksek yağ, düşük karbonhidrat) tedaviye destek olabilir. Ancak mutlaka bir beslenme uzmanı ve hekim kontrolünde uygulanmalıdır.
Genel Öneriler:
. Kan şekerini ani yükselten yiyeceklerden( şekerli, işlenmiş gıdalar) uzak durulmalı.
. Düzenli ve dengeli öğünler tercih edilmeli, aç kalınmamalıdır
. Alkol ve kafein tüketimi sınırlandırılmalıdır.
. Yeterli su tüketimi nöbet riskini azaltmada destekleyicidir.
- Uyku Düzeni
. Uyku eksikliği, epileptik nöbetleri tetikleyebileceği için, düzenli ve yeterli uyku şarttır. Geceleri en az 7-8 saat uyumaya özen gösterilmelidir.
- Güvenlik Önlemleri
. Nöbet geçirme riski bulunan hastaların yalnız yüzmemesi, dikkat isteyen işlerde( yüksekte çalışma, araç kullanımı gibi) hekim onayı olmadan görev almamaları önemlidir.
. Evde, özellikle banyoda ve mutfakta, düşme riskine karşı keskin köşeler ve kaygan zeminler için önlem alınmalıdır.
. Tıbbi bileklik kullanmak, acil durumlarda hayat kurtarıcı olabilir.
Epilepsi Hastasına Nasıl Davranılmalı?
Epilepsi hastası bir birey ile birlikte yaşarken ya da çalışırken:
. Damgalamadan, dışlamadan, empatik bir yaklaşımla destek olunmalıdır.
. Nöbet sırasında yapılması gerekenler bilinmeli:
- Kişi sert bir zemine yatırılmalı.
- Baş altına yumuşak bir destek konmalı
- Sıkı giysiler gevşetilmeli
- Ağız içine hiçbir şey sokulmamalı.
- Nöbet 5 dakikayı geçiyorsa ya da kişi nöbet sonrası uyanmıyorsa 112 acil çağrılmalıdır.
Sonuç
Epilepsi, doğru tedavi ve bilinçli yaklaşım ile yönetilebilen bir hastalıktır. Hastaların yaşam kalitesini artırmak için multidisipliner bir yaklaşım şarttır. Nöroloji uzmanı, hemşirelik desteği, diyetisyen takibi ve psikolojik danışmanlık epilepsi yönetimin ayrılmaz parçalarıdır. Yaşamla barış içinde, güvenli ve kaliteli bir sağlık deneyimi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
