Trigeminal nevralji, çoğunlukla yüzün bir tarafında aniden başlayan, kısa süreli fakat son derece şiddetli ağrı atakları ile karakterize, kronik bir sinir hastalığıdır. Tıpta nadir ancak son derece şiddetli ağrı ataklarıyla kendini gösteren, yaşam kalitesini ciddi oranda düşüren bir hastalıktır. Halk arasında “delirten ağrı” ya da “yüz siniri ağrısı” olarak da bilinir. En çok orta yaş ve üzeri bireylerde görülür, kadınlarda biraz daha sık rastlanır.

Bu hastalık, beşinci kraniyal sinir olan trigeminal sinirin bir dalının ya da birkaç dalının etkilenmesiyle meydana gelir. Trigeminal sinir, yüzün duyusunu taşıyan başlıca sinirdir ve üç dala ayrılır:

. V1 (oftalmik dal): Alın ve göz çevresi

. V2 (maksiller dal): Yanak, burun kenarı, üst dişler

. V3 (mandibular dal): Çene, alt dişler ve dilin ön kısmı

Ağrı genellikle yüzün tek tarafındadır ve birkaç saniye ile birkaç dakika arasında sürebilen ani, şimşek çakar gibi, yanıcı ya da batıcı tarzda bir ağrıdır.

Belirtileri Nelerdir?

Trigeminal nevraljide en dikkat çeken bulgu, ağrının şiddeti ve ani başlangıcıdır. Tipik belirtiler

şunlardır:

. Yüzde, genellikle tek taraflı, elektrik çarpması gibi keskin ağrılar

. Konuşma, çiğneme, diş fırçalama, yüz yıkama gibi tetikleyici durumlarla ağrının başlaması

. Saniyeler süren ama sık tekrar eden ağrı atakları

. Nöbetler arasında ağrısız dönemler

. Bazı hastalarda sürekli bir sızlama ya da yanma hissi (atipik trigeminal nevralji)

Ağrının yoğunluğu nedeniyle kişi genellikle yüzünü ovuşturmak istemez: ağrı sırasında hareket edemez, konuşamaz hale gelir.

Trigeminal Nevraljiyi Tetikleyen Durumlar

Ağrının şiddeti ve sıklığı zamanla artabilir. Tetikleyici durumlar genellikle siniri uyaracak basit temaslardır. Bunlar arasında:

. Diş fırçalamak

. Yüzü yıkamak veya tıraş olmak

. Konuşmak

. Gülmek

. Rüzgâr çarpması

. Sıcak ya da soğuk içecek içmek

. Makyaj yapmak

. Stres ve uykusuzluk

Ağrı, bazen hiçbir neden olmadan da başlayabilir.

Nedenleri: Trigeminal Nevralji Neden Olur?

Trigeminal nevraljinin en sık görülen nedeni, trigeminal sinirin beyin sapına giriş yerinde bir kan damarının sinire baskı yapmasıdır. B u baskı, sinirin miyelin kılıfını zedeleyerek sinyal iletiminde bozulmalara neden olur.

Bunun dışında:

. Multipl Skleroz (MS) gibi miyelin hasarı yapan hastalıklar

. Tümörler

. Beyin sapı infarktları

. Travmalar

. Anevrizmalar

. İnflamatuvar hastalıklar

Sekonder trigeminal nevralji durumlarında ağrının yapısı daha yaygın, sürekli ve tedaviye daha dirençlidir.

Tanı Nasıl Konulur?

Tanı genellikle hastanın klinik öyküsüne dayanarak konulur. Ancak altta yatan nedeni dışlamak için görüntüleme yöntemlerine başvurulur:

. MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Özellikle damar-sinir temasını ya da tümör gibi yapıları gösterme açısından önemlidir.

. MR anjiyografi: Damar yapılarının detaylı değerlendirilmesini sağlar.

Tedavi Yöntemleri

1.İlaç Tedavisi

İlk basamak tedavi genellikle medikaldir. Ağrı kesiciler çoğu zaman etkisizdir. Asıl hedef, sinirsel iletimi baskılamaktır.

. Karbamazepin ( Tegretol): En sık kullanılan ilaçtır.

. Okskarbezepin, Gabapentin, Pregabalin: Alternatif antikonvülsanlar.

. Baklofen: Kas gevşetici etkisiyle kullanılabilir.

. Antideprasanlar: Atipik ağrılarda destek olabilir.

Ancak uzun süreli ilaç kullanımında yan etkiler gelişebilir ve ağrıya karşı tolerans oluşabilir.

2. Girişimsel ve Cerrahi Tedaviler

İlaç tedavisine yanıtsız hastalarda ya da ilacı tolere edemeyenlerde devreye girer.

• Radyo Frekans Termokoagülasyon (RF)

. En sık ve etkili girişimsel yöntemlerden biridir.

. Minimal invaziv bir yöntemdir.

. Radyofrekans akımı ile sinirin ağrıyı ileten lifleri ısıtılarak tahrip edilir.

. Genellikle aynı gün taburcu olunur.

. Etkisi yıllarca sürebilir, tekrarlanabilir.

Avantajları:

. Anesteziye gerek duyulmadan yapılabilir.

. Hızlı iyileşme süreci

. Ağrının hızla kesilmesi

• Mikrovasküler Dekompresyon (MVD)

. Beyin cerrahları tarafından yapılan açık cerrahidir.

. Damar- sinir temasını ortadan kaldırmayı amaçlar.

. Genç hastalarda uzun vadeli çözüm sağlayabilir.

. Anestezi ve ameliyata bağlı komplikasyon riski vardır.

• Gama Knife Radyocerrahi

. Ameliyatsız, ışın tedavisi yöntemi

. Gecikmeli etki gösterir (1-2 ay sonra)

. Genellikle ileri yaşta ya da cerrahi riski yüksek hastalarda kullanılır.

Destekleyici Tedaviler ve Yaşam Tarzı Önerileri

Trigeminal nevralji tedavisinde tıbbi girişimlerin yanında yaşam kalitesini artırmak adına destekleyici uygulamalar da önemlidir.

. B12 Vitamin Desteği (Metilkobalamin): Sinir sağlığı için önemlidir. Eksikliği varsa mutlaka tamamlanmalıdır.

. Omega-3 Yağ Asitleri: Sinir iletisini destekler, iltihabı azaltır.

. Stres Yönetimi: Yoga, nefes egzersizleri, psikolojik destek ağrı algısını olumlu etkiler.

. Yeterli Uyku: Uykusuzluk ağrıyı tetikleyebilir.

. Soğuk- sıcak maruziyetinden kaçınma

. Yüz bölgesine nazik yaklaşım: Makyaj fırçası, havlu gibi mekanik uyarılardan kaçınmak faydalıdır.

Sonuç: Yaşam Kalitesi Yükseltilebilir

Trigeminal nevralji, oldukça zorlayıcı ve günlük yaşamı alt üst edebilecek bir hastalık olsa da günümüzde hem medikal hem girişimsel pek çok tedavi seçeneğiyle kontrol altına alınabilir. Özellikle radyo frekans tedavisi, girişimsel ama konforlu bir seçenek olarak hastaların yeniden yüzünü güldürebilir.ve doğru tedaviyle yaşam kalitesini yeniden kazanmak mümkündür.

Eğer siz veya bir yakınınız yüz bölgesinde bu tarz ağrılar yaşıyorsanız, mutlaka bir nöroloji ya da algoloji uzmanına başvurun. Erken tanı ve doğru tedaviyle yaşam kalitesini yeniden kazanmak mümkündür.