Tansiyon (Kan Basıncı) Nedir?

Tansiyon ya da tıbbi adıyla arteriyel kan basıncı, kalbin kanı pompalarken damar duvarlarına uyguladığı basınçtır. İki değerle ifade edilir:

• Sistolik Tansiyon (Büyük Tansiyon): Kalp kasıldığında damarlara uygulanan basınçtır.
• Diastolik Tansiyon (Küçük Tansiyon): Kalbin gevşeme fazında yani kalp kası kanla dolarken atardamarlardaki dinlenme halindeki basıncı ifade eder.

Tansiyon Birimleri

Tansiyon, milimetre cıva (mmHg) cinsinden ölçülür. Örneğin “120/80 mmHg” ifadesi, büyük tansiyonun 120, küçük tansiyonun 80 olduğunu gösterir.

Tansiyonun Normal Değerleri Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Avrupa Hipertansiyon Derneği’ ne göre:

Durum                                              Sistolik (Büyük)                                        Diastolik (Küçük)

Normal                                              90-120 mmHg                                          60-80mmHg

Prehipertansiyon                           121-139 mmHg                                        81-91 mmHg

Hipertansiyon (Evre 1)                140-159 mmHg                                        90-99 mmHg

Hipertansiyon (Evre 2)                ≥160 mmHg                                              ≥100 mmHg

Hipotansiyon                                  ≤90 mmHg                                                ≤60 mmHg

Ama unutmayalım:

Her bireyin “normal” tansiyonu aynı değildir. Yaş, cinsiyet, genel sağlık durumu, eşlik eden hastalıklar (böbrek yetmezliği, diyabet, kalp yetmezliği vb.) bu değerlerin yorumlanmasını etkiler. Bu nedenle kişiye özel değerlendirme esastır.

Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon)

Hipertansiyon, uzun vadede kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği gibi ciddi sorunlara yol açabilecek sessiz bir hastalıktır. Genellikle belirti vermez, bu yüzden “sessiz katil” olarak adlandırılır.

Belirtiler:

. Baş ağrısı

. Burun kanaması

. Göğüs ağrısı

. Halsizlik

. Çarpıntı

Evde Hipertansiyona Müdahale Yöntemleri

Tıbbi tedaviye ek olarak evde uygulanabilecek bilimsel olarak desteklenen bazı öneriler:

1.Sarımsak (Allium sativum)

Sarımsak, damarların genişlemesini sağlayan nitrik oksit salınımını artırır. Aynı zamanda içerdiği allisin maddesi, ACE (anjiyotensin dönüştürücü enzim) inhibasyonu ile damar direncini azaltır.

2015’te Integrated Blood Pressure Control dergisinde yayımlanan bir meta-analiz, sarımsak takviyesinin sistolik tansiyonu ortalama 8-10 mmHg düşürdüğünü göstermiştir.

Nasıl kullanılır?

Günde 1-2 diş ezilmiş çiğ sarımsak ya da sarımsak ekstraktı.

2.Limon

C vitamini ve flavonoidler açısından zengin olan limon, damar elastikiyetini artırır, idrar söktürücü etki gösterir.

Sabahları limonlu ılık su tüketimi bazı bireylerde tansiyonu düşürebilir.

3.Potasyumdan Zengin Beslenme

Muz, avokado, ıspanak, domates ve yoğurt gibi besinler potasyum içerir. Potasyum, sodyumun (tuzun)etkisini dengeleyerek tansiyonu düzenler.

4.Stres Yönetimi ve Egzersiz

Düzenli yürüyüş, meditasyon ve nefes egzersizleri, sempatik sinir sistemi aktivitesini azaltır.

Günde 30 dakika tempolu yürüyüş tansiyonu düzenlemeye yardımcı olur.

5.Tuz Kısıtlaması

Günlük tuz tüketimi 5 gramın (1 çay kaşığı)altında olmalıdır.

Salamura, hazır gıdalar, paketli ürünler gizli tuz kaynaklarıdır.

Hipotansiyon (Düşük Tansiyon)

Hipotansiyon, bazı kişilerde doğal ve zararsız olabilirken, bazı durumlarda organlara yeterince kan gitmemesine neden olabilir.

Belirtiler:

. Baş dönmesi

. Bayılma hissi

. Bulantı

. Soğuk terleme

. Hızlı nabız

Evde Hipotansiyona Müdahale Yöntemleri

1.Sıvı ve Tuz Alımı

– Su tüketimi artırılmalı (günde en az 2-2,5 litre).

– Tansiyon çok düştüğünde tuzlu ayran, zeytin, tuzlu kraker fayda sağlar.

2. Ani Kalkışlardan Kaçının

– Oturur ya da yatar pozisyondan hızlı kalkmak tansiyonun daha da düşmesine neden olabilir.

3. Bacakları Yukarı Kaldırın

– Düşük tansiyon anında sırtüstü yatıp bacakları yukarı kaldırmak beyin kanlanmasını artırır.

4. Kafeinli İçecekler (Geçici Etki)

– Kahve ya da çay gibi içecekler geçici olarak kan basıncını yükseltebilir. Ancak aşırıya kaçmak tansiyon dengesini bozabilir.

Tansiyon Takibi Neden Önemli?

Evde dijital tansiyon aletleriyle düzenli takip önemlidir. Aynı saatlerde, dinlenmiş şekilde ölçüm yapılmalıdır. Kayıt tutmak, hekim değerlendirmesine yardımcı olur.

Tek bir ölçüm yanıltıcı olabilir. Üç gün arka arkaya sabah-akşam ölçümler önerilir.

Tansiyon İlaçları Hakkında Bilgilendirme

Tansiyon ilaçları (antihipertansifler), kan basıncını düşürmek ve uzun vadeli organ hasarlarını önlemek için kullanılır. Tansiyon, yaşam boyu inişli çıkışlı bir seyir izleyebileceği için bu ilaçlar düzenli ve hekim kontrolünde kullanılmalıdır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

1.İlaçlar Hekim Tarafından Başlanmalıdır: Tansiyon zaman zaman yükselmiş olabilir, ancak bu durum sürekli değilse hekim bilgisi dışında ilaç başlamak yanlış ve risklidir. Tek bir tansiyon ölçümünde hemen ilaç almak doğru değildir. Tansiyon 140/90 mmHg ve üzerinde birkaç gün devam ediyorsa hekim önerisiyle başlanmalıdır.

2. Tansiyon Normal Seyrediyorsa İlaca Ara Verilmez: Tansiyon “normale döndü” diye ilacı bırakmak, geri tepme etkisiyle daha ciddi yükselmelere yol açabilir. Bu hata, felç ve kalp krizine neden olabilir.

3. Aç mı, Tok mu İçilmeli? İlaçların çoğu sabah tek doz alınır. Ancak bazı ilaçlar aç karnına, bazıları ise tokken alınmalıdır. Hekim uyarısı dikkate alınmalıdır.

4. Tansiyon Çok Düşükse İlaç Atlanabilir mi? Evet, bazı durumlarda tansiyon çok düşükse (90/60 mmHg ise, doktorunuzla görüşerek o günkü doz atlanabilir. Ancak bu bir alışkanlık haline getirilmemeli, mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Ne Zaman Doktora Başvurmalıyım?

. 180/110 mmHg üzerindeki değerlerde(acil)

. Ani baş dönmesi, bulanık görme, göğüs ağrısı, bilinç değişikliği

. İlaç tedavisine rağmen düşmeyen tansiyon

. Sürekli düşük seyreden ve günlük yaşamı etkileyen tansiyon

SONUÇ:

Tansiyon kontrolü; sağlıklı bir yaşamın temelidir. Düzenli takip, doğru beslenme, egzersiz ve gerektiğinde ilaç tedavisi ile tansiyonu kontrol altında tutmak mümkündür.

Unutmayalım ki: Tansiyon kişiye özeldir. Kendi normalinizi tanımak ve izlemek sağlıklı yaş almanın anahtarıdır.